پرورش صیفی‌جات و سبزی‌جات در گلخانه بسیار مرسوم و رایج است و در بین سبزی‌ها، پرورش کاهو در گلخانه یکی از راه‌هایی است که بسیاری از گلخانه‌داران ایرانی آن را انتخاب کرده‌اند. کاهو در سبد غذایی ایرانیان کاربردهای فراوانی دارد. از استفاده برای انواع سالاد و غذا تا مصارف طب سنتی و استفاده‌های دیگر. پرورش کاهو گلخانه‌ای بسیار رایج است و در کنار محصولاتی مانند مانند گوجه فرنگی گلخانه‌ای، توت فرنگی گلخانه‌ای، خیار در گلخانه و… یکی از محصولات رایج برای کشت در گلخانه است. در ادامه این مقاله با شرکت گلخانه سازی نهال رویش همراه باشید.
پرورش کاهو در گلخانه
تاریخ گیاه کاهو از زمان کشف و اولین بار کشت
کاهو برای اولین بار توسط مصریان باستان کشت شد که آن را از یک علف هرز که دانه‌هایش برای تولید روغن استفاده می‌شد، به دست آوردند. کاهو بعدها به روم و یونان نیز گسترش یافت که آنان نام لاکتوکا به آن دادند که کلمه کاهو در انگلیسی (Lettuce) از ریشه همین کلمه است. در سال ۵۰ قبل از میلاد، چندین گونه از آن توصیف شده بود و کاهو در نوشته‌های قرون وسطی از جملهٔ چندین گیاه‌نامه پدیدار گشته‌است. در طی قرون ۱۶ تا ۱۸ رشد چندین گونه از آن در اروپا مشاهده شده و در اواسط قرن ۱۸ میلادی به این نتیجه رسیدند که می‌توانند آن را در باغ‌ها نیز پرورش دهند. در ابتدا اروپا و آمریکای شمالی بازار فروش کاهو بودند و در اواخر دهه ۱۹۰۰ مصرف آن به صورت جهانی گسترش یافت.
(منبع: ویکی‌پدیا)
خصوصیات کاهو برای کشت در گلخانه
کاهو (نام علمی Lactuca sativa) گیاهی یک ساله است متعلق به تیره‌ی مرکبان می‌باشد و یکی از مهمترین سبزی‌های برگی مورد مصرف در جهان است. کاهو گیاهی است روز بلند که در تابستان به گٌل می‌نشیند، اما از مدت‌ها پیش انواع رقم کاهوی اصلاح شده به بازار عرضه گردیده است که در مقابل طول روز واکنشی از خود نشان می‌دهند و به این ترتیب می‌توان آنها را در فصل تابستان کشت نمود. کاهو گیاهی کاملاً خود گرده افشان است. برگهای کاهو معمولاً صاف و بدون کرک است و کناره آن بریده‌های بسیار ریز دارد. برگ‌ها به شکل طوقه است و در طی روز بعدی به هم پیچیده می‌شوند و به رنگ‌های سبز زرد، سبز تیره و قرمز قهوه‌ای وجود دارد. نوع قرمز آن از چند سال پیش در بعضی نقاط شمال کشور کاشت می شود.
انواع رقم کاهو
برای شروع به پرورش کاهو در گلخانه بهتر است با انواع رقم کاهو آشنا شوید تا تصمیم بگیرید کشت کدام کاهو گلخانه‌ای برای شما سود بیشتری دارد.
کاهو برگی
به این رقم کاهوی برگی یا Bunching نیز می‌گویند. در این نوع سر تشکیل نمی‌شود و گیاه زودرس می باشد. برای حمل و نقل طولانی مناسب نیست و عمر انباری آن کوتاه است.
مطلب مرتبط: مزایا گلخانه
کاهو پیچ یا کاهو کلمی
شامل کریسپ‌هد یا باترهد می‌باشد. کابوی کریسپ‌هد از مهمترین نوع کاهوی تجاری است و به کاهوی آیسبرگ معروف است. دارای سر یا هد (Head) سفت، فشرده و خوش‌طعم بوده و مناسب حمل و نقل می‌باشد. در ایران به کاهوی زمستانه معروف است و نوع با طرح دارای برگهای نرم مجزا و لطیف است و برگ‌ها به آسانی زخمی می‌شوند و حتی برای عرضه به بازارهای محلی باید دقت شود. تو کشت این کاهو در گلخانه‌ها تونل پلاستیکی و در هوای آزاد رواج دارد. برگهای داخلی به دلیل کمبود دریافت نور به رنگ کرم یا کره‌ای (Butter Colored) هستند.
کاهو رقم آیسبرگ
کاهو پیچ معمولی
این نوع کاهو با نام رومن شناخته می‌شود. به آسانی از روی رشد راست و مستقیم، سرهای طویل و باریک قابل تشخیص است. اکثر کاهوی مصرفی در ایران از این نوع است که طعم آن از دیگر انواع رقم کاهو شیرین‌تر است.
کاهو رقم رومن
کاهو ساقه‌ای
ساقه این نوع کاهو کوتاه و ضخیم است و آن را همانند مارچوبه به صورت پخته مصرف می‌کنند. این کاهو هم بدون پیچ است، برگ‌ها ابتدا حالتی روزتی پیوسته و بدون این که آب دارند که بعدها از داخل روزت یک ساقه ضخیم بیرون می‌آید. با توجه به سلیقه مصرف‌کننده و فصل کشت، رقم مناسب انتخاب می‌گردد. با کنترل عوامل محیطی حتی در زمستان هم می‌توان پرورش کاهو در گلخانه را ادامه داد.
مطلب مرتبط: کشت گلخانه ای
شرایط محیطی مطلوب برای کشت کاهو در گلخانه
زمان کاشت کاهو
بهترین رشد کاهو در دماهای خنک صورت می‌گیرد. به این دلیل به‌طور عمده در اوایل بهار، پاییز و به عنوان محصول زمستانه کاشت می‌شود و کاشت کاهو در تابستان انجام نمی‌شود. کمینه دمای بستر برای جوانه‌زنی بذر کاهو ۱/۷ درجه سانتی‌گراد و برای رشد رویشی ۷/۲ درجه سانتی‌گراد است.
بهترین زمان برای کاشت کاهو در فصل‌های خنک سال است
دمای ایده‌آل برای پرورش کاهو در گلخانه
دمای مناسب بین ۱۵/۵ تا ۱۸/۳ درجه سانتی‌گراد و برای رشد رویشی ۷/۲ درجه سانتی‌گراد است. نور فراوان خورشید، شب‌های خنک یکنواخت و رطوبت فراوان در خاک برای تولید کاهوهای توپر با رشد خوب لازم می‌باشد. دمای بالا و طول روز بلند سبب ایجاد ساقه‌های بذر دهنده قبل از رشد و نمو کافی برگ‌ها و پایین آمدن کیفیت و طعم تلخ کاهو می‌شوند.
رطوبت نسبی فضای گلخانه برای کشت کاهو
در پرورش کاهو گلخانه‌ای، رطوبت نسبی گلخانه روی سرعت تعرق تأثیر می‌گذارد. در رطوبت نسبی بالا، انتقال مواد غذایی از ریشه به برگ‌ها کاهش می‌یابد. همچنین رطوبت نسبی بالا سبب بروز بیماری‌‌هایی نظیر بوتریتیس و سفیدک در کاهو می‌شود. غلظت دی‌اکسید کربن تا ۱۰۰۰-۱۵۰۰ پی‌پی‌‌ام می‌تواند سرعت رشد را افزایش دهد.
مطلب مرتبط: خنک کردن گلخانه
بستر کشت کاهو در گلخانه
بستر کشت مناسب کاهو باید بتواند برای ریشه‌های نسبتا سطحی آن امکان رشد را به بهترین نحو میسر کند و جوانه‌زنی یکنواخت بذرهای ریز کاهو را تضمین کند. برای رشد مناسب، کاهو نیاز به تأمین رطوبت مداوم و نسبتا زیاد در طول دوره رشد دارد. نواسانات رطوبت بستر به ویژه در طی مراحل آخر رشد مطلوب نیست. PH مناسب برای کاهو 6/5-7/2 می‌باشد. خاک‌های با PH کمتر از 2/5-5/5 باعث مسمومیت آلومینیومی و آهن می‌شود. از آنجایی که کاهو در معرض کمبود کلسیم قرار دارد، بهتر است PH در محدوده 6/5 تنظیم شود. آب بسیار زیاد در طی این مرحله همراه با دماهای بالا می‌تواند سبب تشکیل سرهای پف کرده و سست شود.
فاصله کاشت محصولات از یکدیگر
برای پرورش کاهو در گلخانه باید آن را به فواصل ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر از یکدیگر نشا می‌کنند. مقدار ۲ گرم بذر اصلاح شده و مرغوب برای تهیه ۱۰۰۰ نشای کاهو کافی است. دمای محیط پرورش باید روز در بین ۱۶ تا ۱۸ و در شب بین ۱۰ تا ۱۲ درجه سانتی‌گراد باشد.
جوانه‌زنی کاهو
دو عامل مهم که روی جوانه‌زنی اثر می‌گذارند دما و نور هستند. نور قرمز یا سفید، جوانه‌زنی را افزایش می‌دهد، اما نور مادون قرمز و یا عدم حضور نور جوانه‌زنی را کند می‌کند. طیف ۶۶۰ نانومتر باعث جوانه‌زنی و ۷۳۵ نانومتر مانع جوانه‌زنی می‌شود. جوانه‌زنی بذر در محدوده دمایی ۲۱-۱۸ درجه سانتی‌گراد رخ می‌دهد. در ۲۶ درجه سانتی‌گراد و بالاتر جوانه‌زنی انجام نمی‌شود (به این حالت ترمودرمانسی می‌گویند). در کشت کاهو کریسپ‌هد در گلخانه، این رقم کاهو نبست به رومن و باترهد کمتر تحت این نوع رکود قرار می‌گیرند. بالاترین دمایی که در آن ۵۰ درصد بذرها جوانه می‌زنند بین ۲۵/۷ تا ۳۰/۵ درجه سانتی‌گراد برای باترهد، ۳۲/۸-۲۸ درجه سانتی‌گراد برای کریسپ‌هد و ۳۱ درجه سانتی‌گراد برای رومن بوده است. این نوع رکود بذر برای پرورش کاهو در گلخانه به تیوره‌آ، کینتین، و ااترل از بین می‌رود. کاربرد کینتین و جیبرلین با هم نبست به کاربرد جداگانه هرکدام می‌تواند جوانه‌زنی را در دمای بالا افزایش دهد. دی‌اکسید کربن در حضور اتیلن جوانه‌زنی را در ۲۵ درجه سانتی‌گراد افزایش می‌دهد.
کشت کاهو در گلخانه و جوانه زنی گیاه
حساسیت به شوری و تجمع نیترات
کاهو گیاهی است که به انواع نمک‌ها و شوری خاک حساس است و تحت شرایط شوری خاک، پیچ یا هد با تأخیر تشکیل می‌شود. بنابراین در تغذیه کاهو در گلخانه باید دقت فراوان نمود. این گیاه حتی تحت شرایط ۰/۳ تا ۰/۴ درصد نمک از خود واکنش نشان داده و صدمه می‌بیند.
مطلب مرتبط: گلخانه گاتیک
برداشت و انبار مانی کاهو گلخانه‌ای
برداشت کاهوی کشت شده در گلخانه در سطح کوچک با چاقوهای دسته بلند و در سطح وسیع با ماشین‌های ویژه برداشت کاهو صورت می‌گیرد. اگر کاهو در ابتدای دوره انبارداری در شرایط خوبی باشد و در دمای صفر درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی ۹۶ درصد نگهداری شود، می‌توان آن را برای مدت سه تا چهار هفته در سردخانه نگهداری نمود. گاز اتیلن حاصل از میوه‌های سیب و گوجه‌فرنگی در انبار باعث ایجاد لکه‌های قرمز رنگی در برگ‌ها و رگبرگ‌های کاهو می‌شود. بنابراین از قرار دادن کاهو همراه این میوه‌ها در یک انبار خودداری کنید.
- ۰ ۰
- ۰ نظر